آشنایی با تاریخچه هنر ویترای
تاریخچه هنر ویترای نشان میدهد این هنر، در گذشته‌ها دور در میان کشورهای اروپایی مخصوصا ایتالیایی‌ها رونق بسیار داشته است.
از هنرهای خیلی قدیمی اروپا نقاشی پشت شیشه است که اولین آثار کشف شده در منطقه آپولیا در جنوب ایتالیا در اواخر قرن سوم میلادی به دوران هلنی بر می‌گردد.
همچنین در قرن سوم یا چهارم بعد از میلاد آثار دیگری در کاتاکومب‌ها در ایتالیا کشف شد.
تاریخچه هنر ویترای در ایران
در قرن‌های چهارم و پنجم میلادی با حمله قبایل وحشی به روم موجب گردید تا دوران شکوه امپراطوری آن به سمت نابودی برود.
این امر باعث شد که اقوام ژرمن به مناطق دیگر روم مانند آلمان، فرانسه، بریتانیا و اسپانیا مهاجرت کنند.
به همین علت هنرهای دستی روم با این سرنگونی به مناطق دیگر دنیا از جمله ایران هجرت کردند.
تاریخچه هنر ویترای نشان میدهد، در ایران این هنر توسط هنرمندان خوش ذوق ایرانی تقویت شد تا جایی که هنر شیشه‌گری ساسانی تاثیر بسزایی بر ساخته‌های هنرمندان دنیا ایجاد کرد.
در حال حاضر آثار گران‌بهای از این هنر در موزهای دنیا چشم‌نوازی می‌کند.
گالری هنری در اصفهان و سایر شهرهای کشور، آثار نفیسی از هنر ویترای هنرمندان بزرگ را برای علاقهمندان به نمایش می‌گذارد.
در زمان صفویه نقاشی پشت شیشه در اصفهان و شیراز توسط هنرمندان اجرا می‌شد.
اما به علت نبود نقاشی پشت شیشه در دوره صفوی، رواج بر تولید این نوع نقاشی امکان‌پذیر نبود.
دوران طلایی هنر در ایران در دوران صفوی در قرن ۱۰ هجری شروع شد.
اما از این دوران آثار زیادی در دست نیست.
از کالاهای این کارخانه‌ها در اصفهان، تهران و قم تولید شیشه‌های تخت بود که برای نقاشی ویترای به کار می‌رفت.
شیوه ساخت شیشه‌های تخت، سنتی از طریق دست و از کیفیت مطلوبی بهره‌مند نبود.
امروزه آموزش ویترای در اصفهان رونق زیادی دارد و افراد زیادی برای آموزش هنر ویترای متقاضی هستند.
با تاسیس سلسله زندیه و روی کار آمدن کریم خان زند اقدام به برپا کردن کارگاه‌های بزرگ صنعتی شامل کارگاه‌های شیشه‌گری در شیراز نمود.
تولید شیشه‌ها در این کارخانه کاملا سفید نبود، اما هنرمندان با تجربه در این دوره در تهیه شیشه‌های رنگی ماهر بودند.
از هنرمندان مشهور نقاشی پشت شیشه در دوران زندیه می‌توان به آقا صادق شیرازی شاگرد علی اشرف نقاش اشاره کرد. در دوران فتحعلی شاه نقاشی صورت یا شبیه‌کشی بین نقاشان درباری و شبیه‌کش رونق یافت.
در دوران قاجار این نقاشی محبوبیت زیادی پیدا کرد.
نقاشی پشت شیشه از لحاظ محتوا و مضمون به دو شیوه تقسیم‌بندی می‌شود:
۱. نقاشی‌های مذهبی: خط، خط نقاشی و شمایل نگاری است.
۲. نقاشی‌های تزئینی مرکب: گل و مرغ، تصویرنگاری و دورنما است.
گذشت زمان نقاشی پشت شیشه با نقش گل و مرغ منسوخ شد و هنرمندان با خلق آثاری مانند چشم نور از پل رودخانه و نمای بیرون ساختمان‌هایی مانند کلیساهای فرنگ پرداختند.
اکثریت این آثار در اصفهان ساخته شده است.
برای مراقبت و محافظت از آسیب حشرات، پشت تابلو را با یک جلی و یا کاغذ تنباکو می‌پوشانند.
ورق‌های جلی به دلیل نایاب بودن نقاشان آنها را از فروشندگان خرما خریداری می‌کردند.
دوران رونق هنر ویترای
در اروپا قرن ۱۲-۱۳ میلادی، چسباندن ورقه‌های نازک فلزی نقاشی شده به پشت شیشه، رواج پیدا کرد.
یکی از زیباترین آثار، نقاشی پشت شیشه نمازخانه سنت استفان در کلیسای وست مینستر لندن است که به دلیل سهل انگاری متاسفانه اکثر پنجره‌های آن از بین رفته است.
دوران رونق شیشه‌سازی در اروپا قرن ۱۵ میلادی است .
در این دوران اشیای تزیینی در میان مردم خواهان زیادی داشت.
به همین خاطر تقاضا برای ساخت اشیای تزیینی خیلی زیاد شد.
شهر ونیز ایتالیا در این هنر نسبت به تمام اروپا و شرق دریای مدیترانه برجسته شد و موجب گسترش و توسعه بازار تجاری در این زمان بین ونیز و بازارهای خاور نزدیک به کشورهای محدوده دریای سیاه و اروپای غربی شد.
از آثار زیبای شیشه ونیز به سراسر جهان صادر شد.
ظهور ویترای به دنیای روحانیت
طرح‌های چاپی در نقاشی پشت شیشه توسط گوتنبرگ آلمانی در سال ۱۴۵۰ میلادی با اختراع دستگاه چاپ، برای هنرمندان آلمانی و سایر نقاط اروپا ایجاد کرد و کم کم این روش نقاشی به صورت مستقل برای ساخت تابلوهای مذهبی مورد استفاده قرار گرفت.
نقاشی پشت شیشه مورد استقبال هزاران کلیسا و نمازخانه آلمان، اتریش، رومانی، چکسلواکی، اسپانیا و ایتالیا شد. مشهورترین هنرمندان سال‌های ۱۶۰۰ میلادی در اروپا به نام‌های هانس جاکوب اسپرونگلی و کرستیوف مورد بودند که کارهای‌شان را امضا کردند.
تاریخچه هنر ویترای در فرانسه
نقاشی پشت شیشه توسط باروک و روکوکو رنگین‌تر شد و آنها برای دورگیری نقاشی‌ها از آیینه استفاده می‌کردند و فاصله مابین آیینه و شیشه را با نوارهای قلع فشرده پر می‌کردند.
در قرن ۱۷ میلادی این هنر به کشور فرانسه راه پیدا کرد و در فرانسه این هنر به تثبیت روی شیشه شهرت یافت.
آثار خلق شده بر روی شیشه توسط فروشنده‌ای به نام ژان “باپتیست گلومی” فروخته می‌شد، از این رو به شیشه به سبک گلومی معروف شد.
تاریخچه هنر ویترای در انگلستان
سبک ریجنسی، آیینه‌های چهار گوش که حاشیه آنها با شیشه‌های نقاشی شده تزیین می‌شد، در انگلستان متداول شد.
در سال‌های بعد از نقاشی پشت شیشه به آمریکا صادر شد و آنها نیز از نمادهای ملی خود مانند عقاب و خوشه گندم را بر پشت شیشه انجام می‌دادند.
بعد از رخ دادن جنگ‌های ناپلئون بناپارت در اروپا و انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹ میلادی صادرات نقاشی پشت شیشه رو به زوال رفت و تا مدت‌ها از نه افزایش تولیدی وجود نداشت.
در قرن ۱۹ میلادی با تقاضای بازارهای آمریکایی برای ساخت، این آثار به اروپا می‌رسید و اکنون نیز هنرمندانی در سراسر دنیا به این هنر می‌پردازند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
آیا می خواهید به بحث بپیوندید؟در صورت تمایل از راهنمایی رایگان ما استفاده کنید!!